Koronawirus – informacje i zalecenia

Koronawirus SARS-CoV-2, który wywołuje chorobę COVID-19 dotarł już niemal do większości krajów świata. Z dnia na dzień przybywa zarażonych oraz rośnie też liczba zgonów wywołanych wirusem. Pandemia koronawirusa oraz dynamicznie rosnąca liczba zachorowań to duże wyzwanie dla nas wszystkich.

W Polsce został wprowadzony stan epidemii, który wiąże się z wieloma zaostrzeniami, tj. zamknięciu żłobków, przedszkoli, szkół i uczelni, zakaz wjazdu do kraju dla cudzoziemców, obowiązkowa kwarantanna dla obywateli wracających do Polski, ograniczenie działalności galerii handlowych, restauracji, pubów, barów, klubów i kasyn, zakaz zgromadzeń powyżej 50 osób, zaostrzone zasady kwarantanny, za której złamanie grozi kara pieniężna 30 tys. zł. Wszystko to ma na celu zapobiec rozprzestrzenianiu się koronawirusa. Zmiany obejmują wszystkich dziedzin życia i dotyczą całego społeczeństwa, w tym przedsiębiorców.

W celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania koronawirusa w zakładach pracy Ministerstwo Rozwoju oraz Główny Inspektorat Sanitarny przygotowały specjalne zalecenia dla przedsiębiorców. Znalazły się tam wskazówki, dotyczą warunków bhp, podróży służbowych oraz innych firmowych procedur.

Zalecenia w szczególności dotyczą takich sektorów jak handel, transport i logistyka.

Jakie zatem wytyczne dla firm w związku z koronawirusem zostały przygotowane, aby zapewnić bezpieczeństwo zarówno pracownikom, jak i klientom?

Co powinien zapewnić pracodawca w celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania COVID-19?

W obecnej sytuacji epidemiologicznej każdy przedsiębiorca powinien zapoznać się i wdrożyć zalecenia MR, aby zapewnić swoim pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Zalecenia dla pracodawców w celu zwalczania rozprzestrzeniania się wirusa

W celu przeciwdziałania COVID-19 zaleca się m.in.:

• zachowanie bezpiecznej odległość od rozmówcy (1-1,5 metra),
• promowanie dokonywania płatności bezgotówkowych w obiektach handlowych,
• zapewnienie czystych i higienicznych miejsc pracy, regularne dezynfekowanie takich miejsc jak: biurka, lady, stoły, klamki, włączniki światła, jak również telefony, klawiatury, myszki komputerowe,
• regularne i dokładne mycie rąk wodą z mydłem lub ich dezynfekcja środkiem na bazie alkoholu (minimum 60%),
• umieszczenie dozowników z płynem odkażającym w widocznych miejscach oraz ich regularnie napełniane,
• wywieszenie w widocznym miejscu graficznych instrukcji, pokazujących jak prawidłowo myć ręce,
• podczas kaszlu i kichania należy zakryć usta i nos zgiętym łokciem lub chusteczką, wyrzucając ją do zamkniętego kosza,
• zapewnienie dodatkowych środków ochrony indywidualnej (dotyczy branż szczególnie narażonych na wirusa) takich jak rękawiczki ochronne, maseczki itp.

To tylko niektóre zalecenia nałożone na przedsiębiorców. W związku z rosnącą liczbą zachorowań wiele firm podjęło zdecydowane kroki, w celu zapewnienia jak największego bezpieczeństwa swoim pracownikom, jak również klientom. Należą do nich np. zamknięcie przedsiębiorstw do odwołania, ograniczenie liczby klientów  przebywających jednorazowo w punktach usługowych czy handlowych. Wielu pracodawców zleca również swoim pracownikom wykonywanie pracy zdalne oraz ogranicza podróże służbowe do minimum.

Obecnej sytuacji nie można bagatelizować. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie wszelkich zaleceń. Tylko w ten sposób zasięg działania koronawirusa będzie można zmniejszyć. Przedsiębiorcy powinni również upowszechnianie wśród personelu wiedzę z zakresu BHP, a także organizować szkolenia dla swoich pracowników. W obecnej sytuacji najlepszą alternatywą będą kursy online, prowadzone przez specjalistów ds. bezpieczeństwa i higieny pracy, które nasza firma wkrótce wdroży.

Koronawirus – praca zdalna

Przyjęta przez rząd i podpisana przez Prezydenta RP specustawa, czyli ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: Ustawa ws. koronawirusa) wprowadza nowe obowiązków dla pracodawców i pracowników.

Art. 3 ustawy daje pracodawcy uprawnienia do polecenia pracownikowi pracy zdalnej, czyli tzw. home office, przez czas oznaczony pracy (w sytuacji, jeśli praca zdalna jest realnie możliwa). Dzięki temu pracownik, może swoje obowiązki wykonywać w domu, ograniczając do minimum ryzyko zakażenia siebie, bliskich i współpracowników.

Możliwość pracy zdalnej daje pracodawcy gwarancję zapewnienia ciągłości funkcjonowania firmy w sytuacji, gdy zostaną wprowadzone ograniczenia w funkcjonowaniu publicznego transportu i przemieszczania się ludności. Niestety nie wszyscy pracownicy mają możliwość pracy w domu. W takiej sytuacji obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa swoim pracownikom oraz dołożenie wszelkich starań, aby zminimalizować ryzyko zarażenia koronawirusem.

Koronawirus – delegacje i podróże służbowe?

Główny Inspektor Sanitarny ze względów sanitarno-epidemiologicznych zaleca, aby podróże służbowe i delegacje zagraniczne ograniczyć do minimum. Czy zatem pracownik może odmówić takiego wyjazdu? Pracownik może odmówić wykonania takiego polecenia, szczególnie jeśli chodzi o kraje objęte występowaniem COVID-19, ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia, a także ryzyko rozprzestrzenienia choroby w kraju tzn. narażenie na niebezpieczeństwo innych osób.

Odmowa taka jest zasadna, mówi o tym również  art. 210 § 1 Kodeksu pracy.
„W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego”.

Jeśli jednak pracownik zdecyduje się na wyjazd, wówczas na pracodawcy spoczywa obowiązek zapewnienia swojemu podwładnemu odpowiednich środków, ograniczających ryzyko związane z możliwością zarażenia koronawirusem.

Planów awaryjny na wypadek wystąpienia przypadków wirusa w zakładzie pracy 

Zgodnie z art. 207 pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.

Dlatego każdy pracodawca powinien mieć przygotowany plan awaryjny na wypadek wystąpienia wirusa COVID-19. Plan taki może pomóc w ograniczeniu rozprzestrzeniania się koronawirusa, który niestety może znacząco wpłynąć na działanie zakładu pracy.

• Podejrzenie, że pracownik może być zarażony koronawirusem

Źródłem zagrożenia może być każdy dlatego, jeśli pracodawca zauważy, że w firmie pojawiła się osoba, która wykazuje objawy choroby, należy jak bezzwłocznie odizolować od pozostałych pracowników, a także ograniczyć liczbę osób, które mogą mieć z nią kontakt. O podejrzeniu u pracownika wystąpienia choroby COVID-19, należy jak najszybciej telefonicznie powiadomić stację sanitarno-epidemiologiczną. W przypadku uzasadnionego podejrzenia pracownik może być zarażony, np. przebywał w rejonie zagrożenia epidemiologicznego w ciągu ostatnich 14 dni, zaobserwowano u niego objawy takie jak: gorączka, kaszel, duszność czy problemy z oddychaniem, należy zgłosić się do oddziału zakaźnego lub oddziału obserwacyjno-zakaźnego, gdzie zostanie przedstawiony dalszy tryb postępowania medycznego.

W żadnym wypadku nie wolno kierować osoby z podejrzeniem zarażenia koronawirusem do przychodni lekarskich czy też szpitala!!!

Nie wolno ryzykować zdrowiem i życiem innych osób, a takie działanie może sprawić, że chory pracownik zarazi po drodze inne osoby (np. w poczekalniach czy środkach komunikacji publicznej).

• Kontrola stanu zdrowia pracowników w firmie – pomiar temperatury

Czy pracodawca, chcąc chronić zdrowie i życie swoich pracowników, może wprowadzić dodatkową kontrolę, jaką jest pomiar temperatury?

Kontrolowanie przez pracodawców pomiarów temperatury swoich pracowników jest dopuszczalne, gdy zalecenie takie wyda Główny Inspektor Sanitarny lub działający z jego upoważnienia Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny. Jednakże na pracodawcy spoczywa obowiązek podjęcia określonych czynności zapobiegawczych i kontrolnych w celu zminimalizowania ryzyka rozprzestrzeniania się koronawirusa COVID-19.
Pracodawca  ma obowiązek chronić zdrowie i życie swoich pracowników oraz zapewnić im bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Natomiast do obowiązku pracownika należy współdziałanie z pracodawcą w realizacji tych zadań.

Wynika to z przepisów BHP, a w szczególności z art. 207 Kodeksu pracy, oraz art. 211 pkt 7 kodeksu pracy.
W związku z powyższym pracodawca może mierzyć temperaturę swoim pracownikom, wykorzystując do tego celu termometr laserowy lub bezdotykowy.

Kontrola musi dotyczyć wszystkich osób pracujących w firmie, w celu uniknięcia zarzutu ewentualnej dyskryminacji. Ponadto nie wolno pracodawcy utrwalać tych danych, nie mogą być one przechowywane w żadnej formie.

• Pozyskiwanie przez pracodawcę informacji o miejscach pobytu pracownika

Jak już wiadomo, pracodawca powinien podjąć niezbędne działania mające na celu zmniejszenia ryzyka zarażenia koronawirusem na terenie zakładu pracy.  Musi jednak pamiętać jakie prawa przysługują pracownikom, nie przekraczając przy tym swoich kompetencji.

Czy zatem wolno mu żądać od pracownika informacji, czy przebywał w miejscu zagrożonym zarażeniem?
Czy miał kontakt z osobami, które przebywały na takim obszarze?

Pozyskanie takich informacji może okazać się niezwykle ważne. Nie ma podstaw prawnych, aby pracodawca pozyskiwał informacje dotyczące miejsc pobytu pracownika podczas urlopu, a pracownik nie jest zobowiązany do ujawniania takich informacji. Jednak w obecnej sytuacji, związanej z rozprzestrzenianiem się koronawirusa w naszym kraju, takie działanie jest dopuszczalne. Informacje takie są niezbędne, w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracownika, jak i całej załogi. Odpowiednio wcześnie podjęte działania mogą ograniczyć zagrożenia związane z rozprzestrzenianiem się koronawirusa COVID-19.

Pracodawca może wewnątrz przedsiębiorstwa przeprowadzać np. ankietę o miejscach pobytu swoich pracowników, jednak powinna ona zawierać klauzulę informującą, na jakiej podstawie oraz w jakim celu pozyskiwana jest taka wiedza. Informacje takie mają kluczowe znaczenie w celu dalszej procedury postępowania. Jeżeli pracodawca uzyska informacje, że pracownik przebywał w strefie zagrożenia lub miał kontakt z osobami przybywającymi w takim miejscu, może np.

• zaproponować pracownikowi świadczenie pracy zdalnej,
• kontrolować stan pracownika, a gdy jego samopoczucie zacznie się pogarszać, zastosować procedurę postępowania zgodnie z instrukcjami inspekcji sanitarnej.

Koronawirus SARS-CoV-2 rozprzestrzenia się dynamicznie, a wynikiem rozprzestrzenienia się wirusa jest lekkomyślności i lekceważenie podstawowych reguł bezpieczeństwa. Dlatego pamiętam, że wszystkie działania, jakie podejmujemy, muszą być racjonalne. Nie zapominajmy jednak o zachowaniu zdrowego rozsądku.

Przedsiębiorca odpowiada za stan bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy, dlatego powinien wdrożyć działania mające na celu dobro i zdrowie swoich pracowników.